Tasarım psikolojisi için önemli 5 ilke

Psikolojiyi küçümsemeyin. Bir makine olmadığımızı düşünecek olursak hemen hemen tüm eylemlerimizi psikolojiyle açıklayabiliriz. Dolayısıyla aşağıda bahsettiğimiz tasarım psikolojisi prensiplerini dikkate almanız yararınıza olacaktır.

Mr. Joe adıyla da tanınan John Leech tasarım psikolojisinin öncülerinden. Disney, eBay ve Mariott Group gibi dev müşterileri olan Leech’in Tasarımcılar için Psikoloji adında bir kitabı da bulunuyor.

Tasarım ve psikoloji üzerine uzunca bir süredir kafa patlatan Leech, insan psikolojisi hakkında bir fikri olmayan tasarımcıyı yapı fiziği hakkında bir fikri olmayan mimara benzetiyor. Leech’e göre psikoloji asla tasarımdan ayrı düşünülmemeli hatta tasarımın temel bir bileşeni olarak kabul edilmeli.

Peki tasarımcılar insan psikolojisini nasıl değerlendirmeli? Tasarım yaparken hangi unsurları göz önünde bulundurmaları gerekiyor? Aşağıdaki 5 önemli prensibin bu konularda yardımcı olabileceğini düşünüyoruz.

İnsan beyni alışkın olduğu şeyleri görmeyi seviyor. Nasıl eve giderken daha önce gittiğimiz yolu tercih ediyorsak ya da ilk defa gittiğimiz bir şehirde tanıdık görmek bizi mutlu ediyorsa (sinir bozucu biri değilse!) kişi, oluşturulan web sitesi ya da uygulamada da otomatik olarak alışkın olduğu kalıpları arıyor.

Bazılarınız bunu yeniliğe kapalılık olarak nitelendirebilir, ancak eğer bir web sitesi için bambaşka tasarım modelleri oluşturacak kadar yaratıcı bir tasarımcıysanız ziyaretçilerinizin bundan çok hoşlanmayacağını aklınızdan çıkarmayın.

Yukarıdaki maddeye benzer olarak eğer tasarımınızı yenilemeniz gerektiğini düşünüyorsanız bunu yaparken son derece dikkatli olmalısınız. Kullanıcıların alıştığı kalıplardan çok farklı bir şey yaparsanız geri tepme ihtimali oldukça yüksek.

Eğer ciddi bir iyileştirme yoksa tasarımı kapsamlı bir şekilde yenilemek çoğu zaman olumlu bir karşılık bulmaz. Bu tarz değişiklikler ancak önceden bozuk olan ya da çalışmayan bir şeyi düzeltme amaçlı yapıldığında kabul görür. Tabi burada bahsettiğimiz ‘iyileştirmenin’ tasarımcının gözündeki iyileştirme değil, kullanıcının gözündeki iyileştirme olduğunu belirtmeden geçmeyelim.

Bozulmamışsa düzeltmeyin

Microsoft’tan Kevin Larson ve MIT’den Rosalind Picard’ın yaptığı araştırma, bir sitenin tipografisinin okuyucularla bağlantı kurmada etkili olduğunu kanıtlıyor. Araştırmanın PDF’ine buradan ulaşabilirsiniz.

Okuyucularla bağlantı kurmanın yanında yüksek kaliteli tipografilerin okuyucunun sayfada daha uzun süre kalmasını sağladığı da biliniyor. Dolayısıyla tasarımınızda kullandığınız tipografiye özen göstermeniz kullanıcılarınızın psikolojisini olumlu etkileyecek bu da sizin yararınıza olacaktır.

Her insan hata yapar. Bir tasarımcı olarak insan beynine güvenmemeyi öğrenmeniz gerekiyor. Kullanıcıların yapabileceği hataları önceden tahmin edip tasarımınızı buna göre şekillendirmeniz gerekiyor.

Bunu doğru bir şekilde yaptığınız taktirde ilerde oluşabilecek hataların da önüne geçmiş olacaksınız. Tabii tüm oluşabilecek tüm ihtimalleri düşünemeyebilirsiniz. Bu durumda sürekli tetikte olup proaktif davranarak tasarımınızı iyileştirmenin yollarını aramalısınız.

Sonuç olarak genel anlamda işleri kolaylaştırmak kullanıcıları memnun etmenin kilit noktasını oluşturuyor. Tasarım yaparken psikolojiyi göz ardı etmeden kullanıcının konforunu düşünmek olumlu geri dönüşler sağlayacaktır.